Symmetrische Lupoide Onychodystrofie

SLO is een ziekte van de nagels waarbij de nagels loslaten en misvormd weer terug groeien. Hierbij heeft de hond vaak pijn en kan hij kreupel lopen. Waarschijnlijk is het een auto-immuunziekte, maar de oorzaak is niet helemaal duidelijk. Bepaalde rassen worden vaker getroffen dan andere. Er zijn verschillende behandelingen mogelijk, per hond moet worden uitgezocht waarop hij het beste reageert. Bij een succesvolle behandeling kunnen de nagels weer normaal terug groeien, maar de behandeling moet lang, bij sommige honden zelfs levenslang worden vol gehouden.

SLO: ziekteverschijnselen

Bij SLO of symmetrische lupoide onychodystrofie laten de nagels los van het nagelbed. Het eerste symptoom is meestal kreupelheid of veel likken aan de poten. Bij inspectie van de poot blijkt dan dat de nagels een beetje omhoog staan. Soms zijn de nagels ook gespleten.

Nagel die omhoog staat

Gespleten nagels

Een tijdje later laat de nagel helemaal los en valt af (Afbeelding 4). In deze fase zijn er soms ook bloedingen, zwelling en bacteriële infecties van het nagelbed.

Loslatende nagels

Afgevallen nagel

Na enige tijd groeit er een nagel terug maar deze is misvormd (onychodystrofie) en brokkelt makkelijk af. Dit proces speelt zich af bij verschillende nagels, uiteindelijk meestal aan alle vier de voeten.

Misvormde nagels (onychodystrofie)

Wie zijn er gevoelig voor SLO?

De aandoening komt weinig voor en treft vooral jonge tot “middelbare” honden. De ziekte wordt het vaakst gezien bij grotere rassen. In principe kan SLO bij iedere hond voorkomen, maar sommige rassen lijken vaker te worden getroffen. Bij de volgende rassen wordt SLO relatief vaak gezien:

• Rhodesian ridgeback
• Gordon setter
• Engelse setter
• Bearded collie
• Schnauzer
• Labrador retriever
• Cavalier King Charles spaniel
• Schipperke
• Wesh Corgi
• West Highland white terrier
• Akita inu
• Greyhound
• Rottweiler
• Duitse staande
• Duitse herder

Hoe ontstaat SLO?

Volgnes de huidige opvatting is SLO een immuun-gemedieerde ziekte. Dat betekent dat het ontstaat door een “aanval” van het immuunsysteem op het nagelbed. Het immuunsysteem doet zoiets meestal niet spontaan, maar als reactie op een prikkel. In deze theorie is SLO dus niet een aparte ziekte maar een reactiepatroon op een prikkel. Als mogelijke prikkels die het immuunsysteem hiertoe kunnen aanzetten, worden o.a. genoemd: voedselallergie en medicijngebruik. Tot nu toe zijn hiervoor echter geen bewijzen.

Uit onderzoek is wel gebleken dat er genetische risicofactoren betrokken zijn bij het ontwikkelen van SLO. De aandoening is niet besmettelijk.

Wat gebeurt er precies met de nagels bij SLO?

De nagel wordt gevormd door de epidermis (opperhuid). Deze buitenste laag van de huid vormt een dun laagje hoorn ter bescherming tegen de buitenwereld en om uitdroging van het lichaam te voorkomen. Ter plekke van de nagel vormt de epidermis echter een heel dikke hoornlaag in de vorm van een plaat: de nagel. De epidermis onder de nagelplaat is het nagelbed. De nagel groeit vanaf de nagelwortel.

Doorsnede van de nagel

De aanval van het immuunsysteem is gericht op nagelbed, vooral ter plekke van de nagelwortel. Dit veroorzaakt een ontsteking die gepaard gaat met zwelling. In deze fase is er vaak nog niet veel te zien aan de nagel omdat het probleem zich afspeelt onder de nagel. Als de nagel nog niet heeft los gelaten, veroorzaakt dit druk op de dieper gelegen delen van de teen en dat veroorzaakt pijn. Het weefsel zit als het ware klem tussen het bot en de harde nagel. Dit voelt de hond vooral tijdens het lopen als de nagels de grond raken en er dus extra druk van buitenaf op de pijnlijke nagels komt.

De ontsteking van het nagelbed leidt er toe dat de nagelplaat die aan het nagelbed vast zit, loslaat. In dit stadium is de ontsteking gevoelig voor infectie met bacteriën. Hierdoor kan de ontsteking zich verder uitbreiden in de omgeving van de nagel, dit is te zien als zwelling en roodheid rondom de nagelwortel.

Als de nagel eenmaal is afgevallen, is de ergste pijn verdwenen omdat de druk weg is. De kreupelheid verdwijnt dan vaak. Als het immuunsysteem echter nog steeds actief blijft tegen het nagelbed, kan dit geen normale nagel produceren. Daarom ontstaat er een afwijkende, brokkelige en misvormde nagel.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Als een hond nagelproblemen heeft, kan dit allerlei oorzaken hebben, bijvoorbeeld een schimmelinfectie, Leishmaniasis, bacteriële infecties als gevolg van een stofwisselingsstoornis of allergie, trauma (ergens achter blijven hangen) of een auto-immuunziekte. Het onderzoek moet er daarom in eerste instantie op gericht zijn om deze ziektes uit te sluiten.

Een belangrijk onderdeel van het onderzoek is de inventarisatie van een eventuele bacteriële infectie of gistinfectie van het ontstoken nagelbed. Microscopisch onderzoek van een afdrukje van het ontstoken gebied (cytologisch onderzoek) kan snel en eenvoudig een beeld hiervan geven. Als er aanwijzingen zijn voor dergelijke infecties, moeten deze eerst

bestreden worden, voordat er verder onderzoek gedaan kan worden of een diagnose gesteld kan worden.

Als er geen aanwijzingen voor andere ziektes zijn, is het aannemelijk dat er sprake is van SLO. De diagnose kan bevestigd worden door weefselonderzoek van het nagelbed van een aangetaste nagel. Hiertoe moet het laatste teenkootje met nagelriem en afwijkende nagel worden geamputeerd, bij voorkeur van een buitenste teen omdat deze minder belangrijk zijn bij het dragen van het gewicht. Het is niet voldoende om een afgevallen nagel hiervoor te gebruiken. Deze heeft geen nagelbed meer en geeft daarom onvoldoende informatie.

Teenkootamputatie is nogal drastisch en wordt meestal niet uitgevoerd. Als de klachten passen en er geen andere oorzaken gevonden kunnen worden, wordt de diagnose als voldoende zeker beschouwd om te gaan behandelen.

Bloedonderzoek laat bij SLO meestal geen afwijkingen zien en is daarom ook niet zinvol.

Behandeling

Er zijn verschillende behandelingsmogelijkheden voor SLO. De behandeling kan per hond verschillen, en hangt vooral van het stadium van de ziekte af.

1. Als er aanwijzingen zijn uit het cytologisch onderzoek dat er secundaire bacteriële infecties zijn, moet dit bestreden worden met behulp van een antibacteriële shampoo en/of antibiotica.

2. Losse nagels kunnen eventueel verwijderd worden. Dit beïnvloedt het ziekteproces niet maar kan wel de pijnlijkheid bij het lopen verminderen. Door (zo nodig onder anesthesie) alle nagels te verwijderen die los zitten, kan de hond veel pijn bespaard worden.

3. Bij ernstige kreupelheid kunnen pijnstillers verlichtend werken.

4. In het actieve beginstadium kan het nodig zijn om (tijdelijk) medicijnen te gebruiken die het immuunsysteem beïnvloeden (immuunmodulerende medicijnen) zoals prednison of cyclosporine. Hierdoor wordt de immunologische reactie snel en effectief gestopt.

5. Een veel gebruikte behandeling voor de langere termijn is de combinatie tetracycline (of doxycycline) met niacinamide. Ook deze middelen beïnvloeden het immuunsysteem.

6. Er zijn aanwijzingen dat essentiële vetzuren (als aanvullende behandeling) een goed effect kunnen hebben, vooral nadat de acute fase van de ziekte door een agressievere behandeling is terug gedrongen.

7. Bij terugkerende klachten is het de moeite waard om een eliminatiedieet uit te voeren om uit te zoeken of er mogelijk sprake is van voedselallergie als trigger.

De behandeling is meestal langdurig. Het duurt gewoonlijk één tot enkele maanden voordat het effect van de medicijnen te zien is, omdat nagels langzaam groeien. Als er na enkele maanden weer normale nagels terug lijken te groeien , kan de medicatie stap voor stap worden afgebouwd.

Gezonde nagels groeien terug

Wat is de prognose?

Bij sommige honden kan de medicatie worden afgebouwd en keren de klachten niet meer terug. Er zijn ook honden waarbij de klachten enige tijd na het afbouwen van de medicijnen weer verschijnen. De behandeling moet dan opnieuw worden gestart. Het kan echter ook voorkomen dat tijdens het afbouwen de symptomen weer terug komen en dat de medicatie voortgezet moet worden, soms levenslang. In dit geval is het van belang om naar de minimale dosering te zoeken en bij voorkeur voor de minder agressieve behandelingsvormen te kiezen.