Mastocytoom

Mastceltumoren zijn de meest voorkomende huidtumoren bij de hond. Een mastocytoom kan weinig of juist zeer kwaadaardig zijn. De tumoren kunnen solitair zijn, maar het is niet ongebruikelijk dat er meer dan mastceltumor aanwezig is. Mastceltumoren kunnen bij alle rassen worden gevonden.

Bij de volgende rassen wordt de tumor vaker vastgesteld: Boxer, Bulldog, Labrador Retriever, Golden Retrievers, Mopshond, Staffordshire Terriër, Boston Terriër, Weimaraner en Bullterriër.

Mastocytoom of een (jeukende) vetbult

Een mastocytoom:

Is vaak een kale, wat rode plek in de huid of een zachte zwelling in of op de huid waarbij de huid er normaal uitziet
Daarnaast kan een mastceltumor allerlei gedaanten aannemen, het kan bijvoorbeeld lijken op een vetbult
Kan snel in omvang toe- en afnemen
Kan plaatselijk jeuk geven, waarbij soms zweren (wonden) in de huid zichtbaar zijn
Kan braken, diarree veroorzaken
Kan een plotselinge daling van de bloeddruk geven

Al deze problemen worden veroorzaakt door de stof histamine die in mastcellen gemaakt wordt. Dit stofje is ook belangrijk bij allergische reacties.

Met behulp van microscopisch onderzoek (dunne naald biopt) is een mastocytoom goed te onderscheiden van een lipoom (vetbult) of andere typen huidtumoren.

Mastceltumoren worden meestal op middelbare leeftijd gevonden, maar ook jongere dieren kunnen de tumor krijgen.

Mastocytoom: weinig tot zeer kwaadaardig

De tumoren worden ingedeeld van graad 1 (weinig kwaadaardig) tot graad 3 (zeer kwaadaardig). Deze indeling vindt plaats op basis van weefselonderzoek na de operatie. De gradering is niet mogelijk op basis van de dunne naald biopten.

Hoe hoger de gradering, hoe groter de kans dat de tumor:

Na een operatie op dezelfde plek terug keert
Uitzaait naar de lokale lymfeklier, lever of milt

Hoewel de tumor zich soms goedaardig kan gedragen, moet een dierenarts hem altijd beschouwen en behandelen als kwaadaardig zolang de graad nog niet precies bekend is.

Tekenen van een meer agressieve vorm van mastceltumor kunnen zijn:

Snelle groei
Grote tumor
Lokale irritatie, ontsteking of zwelling (oedeem)
Een huidwond op de massa
Er komen andere kleine knobbeltjes in de buurt van de tumor
Microscopische ingroei van de tumor in omliggend weefsel
Locatie van de mastceltumor: mastceltumoren op de slijmvlies/huidovergangen (zoals lippen, voorhuid, vulva), nagelriemen, liesregio en op de snoet kunnen zeer kwaadaardig zijn

Diagnose mastocytoom

De diagnose wordt gesteld met microscopisch onderzoek van cellen afgenomen met een injectienaald.

De lokale lymfeknopen moeten worden onderzocht en aangeprikt (als mogelijk) voor microscopisch onderzoek. Als alternatief kan de lymfeknoop tijdens de operatie chirurgisch verwijderd en opgestuurd worden voor pathologisch onderzoek.

Een echo van de lever en milt is nodig om te zien of de tumor is uitgezaaid.

Operatie mastocytoom

De primaire behandeling van een mastocytoom is chirurgische verwijdering. De chirurg zal de tumor met passende marges verwijderen.

Na de operatie wordt het verwijderde weefsel onderzocht door een patholoog. De patholoog kan zien of er aan de buitenzijde van het verwijderde weefsel nog tumorcellen zichtbaar zijn.

Graderingssytemen mastocytoom

Om te zien of de verwijderde tumor weinig of zeer kwaadaardig is, gebruiken pathologen graderingssystemen.

De bekendste is de Patnaik grading system, met als uitslag:

Graad 1 (goedaardig);
Graad 2 (kan kwaadaardig zijn) of
Graad 3 (kwaadaardig)

Een andere is de Kiupel grading system: als de patholoog veel delende cellen ziet, cellen met meerdere kernen of cellen met raar gevormde of hele grote kernen, dan weet hij dat er sprake is van een agressieve tumor.

De Kiupel en Patnaik gradering worden door de meeste pathologen gecombineerd om een zo accuraat mogelijke gradering van de tumor te geven.

Een mastocytoom met een mutatie in de KIT receptor, heeft een betere kans om te reageren op behandeling met Masivet of Palladia. Dit onderzoek wordt niet meer standaard uitgevoerd.

Kwaadaardige tumoren groeien hard, doordat de cellen snel delen. De patholoog heeft verschillende technieken om in het weefsel te zien of een tumor de neiging heeft om snel te groeien. We noemen dit proliferatiemarkers. Proliferatiemarkers zijn: de mitose index, Ki67 en andere (MCM 7, PCNA, AGNOR).

Het feit dat er verschillende graderingssystemen naast elkaar bestaan, geeft aan dat geen enkel systeem met kop en schouders boven de ander uitsteekt. De prognose blijft individueel afhankelijk, maar is bij volledige verwijdering van de tumor en de afwezigheid van uitzaaiingen bij de meeste patiënten goed.

Andere behandelingen van een mastocytoom

Als een mastceltumor niet (volledig) kan worden weggehaald of als de kans op her-groei groot is, is een aanvullende behandeling nodig.

Er zijn drie verschillende opties:

Bestralen: effectief bij gelokaliseerde tumoren die niet zijn uitgezaaid, of waarbij alleen in de lokale lymfeknoop uitzaaiingen zijn gevonden
Tabletten: Palladia® of Masivet®
Chemotherapie: injecties vinblastine al dan niet gecombineerd met lomustine en prednison pillen.

Het is niet mogelijk een betrouwbare vergelijking van de verschillende behandelingen te maken. Ook is het niet duidelijk of bij falen van een van de medicamenteuze behandelingen de andere behandeling met medicijnen nog wel kan. We maken samen met u een behandelplan dat past bij uw situatie en waarvan we het beste resultaat verwachten. We beperken ons daarom tot een opsomming van voor- en nadelen van de verschillende behandelingsmogelijkheden.

Bestraling van een mastocytoom

Voordelen

Als opereren niet mogelijk is, wordt bestralen als de meest effectieve behandeling gezien
De behandeling is niet gevaarlijk voor omstanders. De patiënt wordt niet radioactief!

Nadelen

De bestraling wordt beperkt tot een bepaald gebied. Uitzaaiingen op afstand (zoals lever en milt) worden niet behandeld.
Bestraling kan schade aan het omliggende weefsel geven. Dit is vaak zeer beperkt maar kan er wel voor zorgen dat de huid en eventuele haren verkleuren.
De behandeling over meerdere dagen verdeeld, dit om de stralingsschade te beperken. Minder vaak bestralen kan wel, maar is minder effectief en/of geeft meer bijwerkingen. De hond wordt bijvoorbeeld in 3 weken tijd 17 maal bestraald. Voor elke bestraling wordt de hond kort onder narcose gebracht.
Deze behandeling wordt uitgevoerd bij de Universiteit van Utrecht.
Bestraling kan op een beperkt aantal plekken in Nederland (niet bij het MCD).

Tabletten tegen een mastocytoom (Palladia® of Masivet®)

Voordelen

De medicijnen zijn geregistreerd voor gebruik bij de hond. De geneesmiddelenautoriteiten hebben geconcludeerd dat de voordelen van Palladia® en Masivet® groter zijn dan de risico’s ervan. De pillen zijn bedoeld voor de behandeling van niet operatief te verwijderen mastceltumoren (graad 2 of 3)
De medicijnen kunnen thuis worden gegeven
Elke dierenarts kan deze medicijnen bestellen en voorschrijven

Nadelen

Contact met zwangere vrouwen en kinderen moet worden voorkomen: het medicijn remt de groei van bloedvaten
Beide medicijnen zijn erg duur. De medicijnen moeten gegeven worden zolang de hond er op reageert
De fabrikanten adviseren om de dierenarts in de eerste periode wekelijks te bezoeken voor controle op eventuele bijwerkingen. Hierbij wordt ook bloed- en urine onderzoek uitgevoerd. Deze kosten moet u dus bij de kosten van het medicijn optellen
De medicijnen kunnen milde tot matige bijwerkingen geven: maagdarmklachten, beschadiging van het beenmerg, afvallen, nierfalen en kreupelheid
De medicijnen werken bij een beperkt deel van de patiënten

Injecties tegen een mastocytoom (Vinblastine)

Voordelen

De injecties zijn veel goedkoper dan de Palladia® en Masivet® tabletten.
Deze medicijnen werken bij ongeveer 50% van de zichtbare tumoren
De bijwerkingen zijn vaak vele malen minder dan bij andere soorten chemotherapie of palladia/masivet

Nadelen

Zwangere vrouwen en kinderen mogen er niet mee in contact komen. Vinblastine remt de celdeling
In 20% van de gevallen is er sprake van geringe (15%) of duidelijke (5%) bijwerkingen: maag-darmklachten en beenmergonderdrukking: 15% gering, 5% duidelijk
De eerste 4 weken moet u naar de kliniek voor een injectie. De frequentie wordt daarna verlengd tot elke 2 weken. In totaal geven we standaard 8 behandelingen verdeeld over 3 maanden.
Behandeling is in een beperkt aantal klinieken mogelijk, waaronder het MCD
Vinblastine is een medicijn voor mensen en niet geregistreerd voor gebruik bij honden, we mogen dit gebruiken omdat er geen goed alternatief bestaat voor honden

Lees verder over vinblastine-injecties bij chemotherapie

De symptomatische behandeling van een mastocytoom

Antihistaminica kunnen jeuk en maagdarmklachten verminderen.

Deze medicijnen doden de tumorcellen niet. Ze zorgen wel voor remming van de neveneffecten van de tumorziekte. De hond voelt zich er dus beter door.

Bij honden die niet op een andere manier behandeld worden combineren we dit vaak met prednison; dit houdt de ontsteking die samenhangt met de mastceltumor tegen.