Acute en chronische niesziekte

Niesziekte is een veel voorkomende aandoening bij kittens en volwassen katten. De ernst van de klachten kan sterk variëren. Katten kunnen klachtenvrij drager zijn, maar ook aan de ziekte overlijden. Katten worden in Nederland standaard geënt tegen niesziekte.

Ernstig acute niesziekte bij een niet-gevaccineerde kat 

Katten van alle leeftijden en rassen kunnen niesziekte krijgen. Net als bij andere infectieuze aandoeningen is de kans op het krijgen van deze ziekte groter bij dieren die in grote groepen leven.

Katten die gebruikt worden in de fokkerij, kittens, katten wonend in asielen en zwerfkatten hebben een vergrote kans om de ziekte op te lopen.

Ongevaccineerde katten, kittens, oude katten en katten met een verminderde weerstand hebben een grotere kans om ernstig ziek te worden van niesziekte. Behalve een neusverkoudheid kunnen deze dieren ook een longontsteking krijgen. Door een slechte eetlust en uitdroging kan de algemene gezondheid van deze dieren snel verslechteren. In het ergste geval kunnen dieren aan de ziekte overlijden.

ACUTE NIESZIEKTE

Oorzaken van acute niesziekte bij de kat 

De belangrijkste veroorzakers van niesziekte zijn:

• Feline herpes virus (FHV, FHV-1, feline rhinotracheitis virus): geeft de ergste klachten (algehele malaise, oogontsteking, niesen, snotteren)
• Feline calicivirus (FCV): geeft mildere klachten (ook zweertjes in de mond)

De klachten kunnen verergerd worden door bacteriën:

• Bordetella bronchiseptica (met name bij groepen katten)
• Chlamydophila felis, Chlamydophila psittaci (veel oogklachten, prut uit ogen)
• Mycoplasma
• diverse bacteriën

Symptomen van acute niesziekte

De typische verschijnselen van niesziekte zijn:

• Niesen, verkouden (neusuitvloeiing)
• Rode ogen, ooguitvloeiing
• Sloomheid
• Verminderde eetlust
• Koorts
• Jongere dieren hebben vaak heftigere verschijnselen: hoe jonger het dier, hoe zieker het is van niesziekte

Sommige dieren hebben ook:

• Overmatig kwijlen door keelpijn (zweren). De zweertjes op de tong en het gehemelte worden veroorzaakt door het feline calicivirus.
• Beschadigingen van het hoornvlies (het doorzichtige deel van het oog)
• Hoesten
• Kreupelheid
• Benauwdheid (longontsteking)
• Oedemen (zwellingen in gezicht of aan poten)
• Abortus

Diagnose van acute niesziekte

De diagnose acute niesziekte wordt gesteld op basis van het klinische beeld. Er kan een monster worden afgenomen voor PCR onderzoek. PCR is een test waarbij we het erfelijk materiaal (DNA) van de ziekteverwekker aantonen.

Behandeling van acute niesziekte

Dieren die in groepen leven, moeten worden geïsoleerd om de verspreiding van de virussen in te dammen. Hierbij moet rekening worden gehouden met het feit dat de ziekte ook via de handen en kleren kan worden overgebracht.

Ernstig zieke dieren moeten worden opgenomen en behandeld:

• Infuus
• Helpen bij het eten (een kat die afvalt heeft minder weerstand)
• Pijnstilling
• Neusspoelen / dampen

Antibiotica

Bij acute niesziekte kunnen antibiotica gegeven worden (oogzalf, neusdruppels en tabletten) om de bijkomende bacteriën te doden.

Antivirale middelen
Er wordt onderzoek gedaan naar het gebruik van antivirale middelen (Aciclovir, Famciclovir en aanverwante stoffen) bij herpesvirus infecties. Voor dit doel worden vergelijkbare middelen gebruikt als de middelen die bij de mens worden ingezet bij een koortslip (ook een herpesvirus).
Hoewel deze middelen de virus niet blijvend uit het lichaam kunnen verjagen, herstellen dieren mogelijk sneller en blijven klachten langer weg. Maar de indruk is toch dat de anti-herpesmedicijnen van de mens niet echt werken bij katten met niesziekte.

L-Lysine
L-lysine (Enisyl-F® ,een aminozuur, 2x daags 500mg, niet tegelijk geven met eten) wordt door sommigen aanbevolen om de verspreiding van niesziekte virussen via de ogen tegen te gaan. Er zijn studies die zeggen dat het werkt en studies die zeggen dat het niet werkt. Bijwerkingen lijkt het middel niet te hebben.

Interferon
Interferon (humaan of feline) wordt door sommigen gegeven. In een vroeg stadium van de ziekte zou het dure middel mogelijk helpen.

Prognose van acute niesziekte

• De meeste katten genezen, maar de ziekte kan ook levensbedreigend zijn.
• Als uw kat een ernstige vorm van niesziekte heeft, zal het weken duren voor uw kat genezen is.
• Sommige katten houden blijvende schade over aan de ziekte. Het is goed mogelijk, dat de kat de hele tijd blijft snotteren, of dat de verschijnselen wel weggaan, maar steeds terugkomen

Voorkómen van niesziekte bij de kat 

Het vaccineren van katten en het mijden van plekken waar veel katten komen zijn belangrijke maatregelen om de kans op het krijgen van niesziekte te voorkomen.

De virussen worden uitgescheiden via de tranen, speeksel en neusuitvloeiing van zieke katten. Ook na herstel kan een dier nog maanden (soms levenslang) het Calicivirus bij zich dragen en andere katten besmetten. Het herpesvirus blijft in het lichaam van de kat en kan weer (soms zeer geringe) klachten geven bij een weerstandsvermindering. De koortslip bij de mens (ook een herpesvirus) doet hetzelfde.

Behalve door direct contact, kunnen de virussen ook overgedragen worden via de omgeving, handen en kleding. Het Calicivirus kan wel 10 dagen buiten de kat overleven. Katten die nooit in contact komen met andere katten, kunnen op die manier toch niesziekte krijgen. We raden daarom aan om alle katten te enten, ook de katten die nooit buiten komen.

Alcohol en de meeste andere desinfectantia doden het Calicivirus niet. Alleen hitte (kleding wassen op 60 graden) en chloor doden het Calicivirus.
Asielmedewerkers wordt aangeraden niesziekte katten te isoleren van gezonde katten (aparte ruimte, aparte water- en voederbakken) en beschermende kleding te dragen.

CHRONISCHE NIESZIEKTE 

Oorzaken van chronische niesziekte

Dieren die herstellen van acute niesziekte kunnen vergroeiingen hebben in de neus. Hierdoor blijft slijm in de neus staan, wat een goede voedingsbodem is voor bacteriën. Deze katten zijn chronisch of recidiverend (terugkerend) verkouden.

Het feline herpesvirus kan in zenuwweefsel latent aanwezig blijven, nadat de kat de ziekte overwonnen lijkt te hebben. Af en toe kan het virus weer actief worden en dan gaat het zich weer vermeerderen in de voorste luchtwegen en het oogslijmvlies. Bij herpesvirus kan er dus sprake zijn van een her-infectie van binnenuit (vergelijk het met een koortslip). Zo’n her-infectie duurt vaak maar 3-5 dagen, omdat er snel een immuunrespons is.

Het feline calicivirus blijft in 10-40% van de gevallen aanwezig in de keelamandelen, nadat de kat de ziekte overwonnen lijkt te hebben. En zo kan de kat zichzelf weer besmetten en ook andere katten.

Symptomen van chronische niesziekte

Katten met chronische niesziekte zijn vaak verkouden. De kat is verder niet ziek en de klachten komen en gaan, worden vaak niet erger. In sommige gevallen eet de kat minder goed en valt af.

Diagnose van chronische niesziekte 

Omdat chronische neusverkoudheid ook kan worden veroorzaakt door vreemde voorwerpen (grassprieten, haarballen, e.a.), poliepen, stricturen en tumoren is een rhinoscopie of CT scan nodig om de diagnose chronische niesziekte te bevestigen. Zeker als de neusuitvloeiing duidelijk uit één en niet uit beide neusgaten komt, is het verstandig om ook aan andere oorzaken dan niesziekte te denken.

Inwendig neusonderzoek (rhinoscopie) bij een kat onder narcose

Behandeling van chronische niesziekte

Er is geen behandeling voor chronische niesziekte bij de kat.

Antibiotica en neusdruppels geven wel verlichting, maar na het stoppen van de behandeling komen de problemen vrij snel terug.

Soms is er geen sprake van niesziekte, maar is er een andere oorzaak van chronische verkoudheid bij de kat. Als de oorzaak van de verkoudheid is vastgesteld, is een effectieve behandeling soms mogelijk.

Lees verder bij verkoudheid-kat

Bij chronische niesziekte is genezing niet mogelijk. Ondersteuning van de kat met verlichtende maatregelen is wel mogelijk:

• Stomen kan de neusuitvloeiing van de kat minder taai maken. Neem de kat mee in de badkamer!
• Neusdruppels (zoutoplossing) voor de baby kunnen in theorie gebruikt worden voor hetzelfde doel. Andere neusdruppels mogen maximaal 3 dagen worden gegeven. Maar in de praktijk lukt het vaak niet om de kat te druppelen….
• Het spoelen van de neus kan effectiever onder narcose
• Bij een enkele kat helpt prednison
• Als een kat slecht ruikt en daarom minder goed eet, helpt het soms om het eten iets op te warmen, zodat het sterker gaat ruiken

Niesziekte bij de mens 

Niesziekte is over het algemeen niet besmettelijk voor de mens. Alleen Bordetella bronchiseptica (komt alleen voor bij katten die leven in grote groepen) kan besmettelijk zijn voor mensen met een slechte weerstand.