Maligne lymfoom en leukemie bij de kat

​​​Leukemie en maligne lymfoom bij de kat zijn beide tumoren van bloedcellen. ​​​Maligne lymfoom is een tumor van witte bloedcellen​ (​specifiek de lymfocyten​)​ die zich in lymfeknopen of andere organen kan bevinden. Leukemie is ook een tumor van de lymfocyten, maar een variant waarbij het alleen in het beenmerg en mogelijk ook in het bloed aanwezig is. Lees meer informatie over leukemie bij de kat op deze aparte pagina over leukemie. ​​​ 

Maligne lymfoom bij de kat

Een van de meest voorkomende tumoren bij de kat is maligne lymfoom en wordt ook wel lymfeklierkanker genoemd.

Bij deze vorm van kanker is sprake van een toename van lymfo​blasten ​(bepaalde witte bloedcellen) in de lymfeklieren of andere weefsels zoals milt, lever, neus, maag, darmen en huid. Afhankelijk van de locatie van de tumor is de diagnose makkelijker of moeilijker te stellen. 

​​Maligne lymfoom kan worden veroorzaakt door de virussen FeLV (feline leukemie virus) en FIV (katten AIDS). Deze virussen komen, door een effectief zwerfkattenbeleid, in Nederland relatief weinig voor.​​​ 

​Bij de meeste Nederlandse katten met maligne lymfoom ontstaat de ziekte spontaan en wordt het dus niet door een virus veroorzaakt. Desondanks is het verstandig om dieren met maligne lymfoom en leukemie te testen op FeLV en FIV. 

Weefselonderzoek

De diagnose maligne lymfoom wordt gesteld door microscopisch onderzoek. Meestal doen we onderzoek op een dun laagje cellen die zijn verkregen door met een injectienaald in een dikte te prikken. Dit zogenaamde dunne naald ​aspiratie ​biopt is vrijwel pijnloos (vergelijkbaar met bloedprikken) en anesthesie is niet nodig. 

In sommige gevallen zijn grotere weefselmonsters nodig. Een PARR test op lymfklierweefsel kan gebruikt worden om een ontsteking met veel lymfocyten te onderscheiden van ​m​​​aligne lymfoom. Op basis van immunologisch onderzoek kan maligne lymfoom worden ingedeeld in een T-cel of B-cel lymfoom, wat van belang ​​​kan zijn​​​ voor het succes van de chemotherapie (zie onder). 

Chemotherapie bij maligne lymfoom

Voordelen 

• Chemotherapie is de meest effectieve behandeling van maligne lymfoom
• De meeste dieren hebben een normaal leven en lijken te genezen
• Vanaf het starten van de behandeling is bij 95% van de dieren de tumor niet meer aan te tonen 
• Chemotherapie geeft bij meer dan 95% van de katten Meer dan 95% van de katten geen of slechts geringe bijwerkingen van de chemotherapie
• In plaats van echte chemo, kan ook gekozen worden voor behandeling met het enzym L-Asparaginase (Oncaspar). Dit is minder effectief, maar een goed alternatief in gevallen waarin chemobehandeling niet mogelijk of gewenst is (of niet aanslaat)

Nadelen 

• Bijwerkingen van de chemotherapie (misselijkheid, diarree, blaasontsteking, slechte vacht of kaalheid, aantasting van het beenmerg) komen voor bij een klein deel (< 5%) van de katten voor​
• De behandeling kan het DNA beschadigen door een deel van de gebruikte middelen. Zo kan er kanker veroorzaakt worden (deze kans is bij de mens < 0,1%). Oncaspar heeft dit nadeel niet 
• De gebruikte middelen scheiden katten uit via speeksel, ontlasting en urine. Als uw kat u likt, of als u hem aait, komt u in aanraking met deze medicijnen 
• Er zijn een beperkt aantal klinieken in Nederland die deze behandeling geven
• Chemotherapie kost tijd en geld (de exacte kosten kunnen sterk variëren en zijn afhankelijk van de grootte van uw huisdier, het gekozen protocol en het succes van de behandeling). De verwachtte kosten zullen tijdens het eerste consult worden besproken​.
• Vaak komt de tumor na verloop van tijd weer terug​​

Lees verder: chemotherapie en behandeling met enzym. 

Succes van chemotherapie bij maligne lymfoom bij de kat

De prognose verschilt van dier tot dier. Sommige dieren leven nog jaren na een behandeling. Bij andere katten slaat de behandeling niet aan. Bij de meest voorkomende vormen van maligne lymfoom, leeft de helft van de katten nog langer dan 1 jaar. Een kwart van de katten is na twee jaar nog in goede gezondheid. Bij maligne lymfoom van de maag en darmen is de behandeling van een groot-cellig lymfoom vaak met injectie, een klein-cellig lymfoom met tabletten 

B-cel en T-cel lymfomen worden​ bij katten​ vaak behandeld met dezelfde medicijnen. Uit onderzoek is gebleken dat de gemiddelde kat met B-cel lymfoom langer leeft dan een kat met een T-cel lymfoom. Bij een T-cel lymfoom wordt om die reden soms gekozen om langer door te gaan met een behandeling. ​In overleg met de eigenaar wordt besproken of deze immunologische kleuring een toevoegde waarde heeft voor de behandeling, dit kan per situatie verschillen. ​​​

Een kleincellig lymfoom van de darm deelt veel kenmerken met een chronische ontsteking. Het kan lastig zijn om de definitieve diagnose te stellen. Het kleincellige lymfoom heeft dan wel weer een veel gunstigere prognose; katten die behandeld worden met prednisolon en chemotabletten leven vaak nog een aantal jaren met goede kwaliteit.​ 

Andere behandelingen dan chemotherapie bij maligne lymfoom

• Prednison is een alternatieve behandeling. Prednison is goedkoper en ongevaarlijk voor omstanders. Het werkt gemiddeld enkele weken, chemotherapie meerdere maanden. Prednison geeft over het algemeen meer bijwerkingen dan chemotherapie. 
• L-Asparaginase (Oncaspar) is een enzym, dat vergelijkbaar is met het effect van chemotherapie. Het is ongevaarlijk voor omstanders. Hierdoor kan de behandeling doorgaan als er kinderen, katten of een zwangere vrouw in huis zijn
• Bestraling is mogelijk bij bepaalde gelokaliseerde vormen van lymfoom (zoals lymfoom in de neus). Het  voordeel van bestralen is, dat het ongevaarlijk is voor de omstanders. Hierdoor kan de behandeling doorgaan als er kinderen, katten of een zwangere vrouw in huis zijn. Het grootste nadeel van een bestraling zijn de benodigde narcoses en het hoge aantal behandelingen binnen een relatief korte tijd.
• Chirurgie leidt bij maligne lymfoom vrijwel nooit tot genezing. De tumor komt op een andere plek terug. Als de tumor bloedt of bijvoorbeeld de darm afsluit, wordt vaak toch besloten de massa chirurgisch te verwijderen. Na de operatie kan dan gestart worden met een behandeling met chemotherapie.

Chemotherapie bij het MCD

Wij vinden het belangrijk dat u en uw kat een normaal leven kunnen leiden tijdens de behandeling. Uw kat moet kunnen rennen, spelen en klimmen. Hij moet zin hebben in eten en niet overmatig drinken en plassen. Tijdens het eerste consult zullen we u uitgebreid voorlichten. 

Sommige mensen besluiten hierna dat ze hun kat niet willen behandelen. In die gevallen zullen we samen met de eigenaar kijken naar alternatieven. De eigenaren die wel kiezen voor een behandeling, zijn later vaak blij met de keuze die ze gemaakt hebben. Op deze wijze behandelen we jaarlijks ongeveer 50 dieren met maligne lymfoom.