Artis

Meestal opereren we alleen honden en katten, maar soms komen ook andere dieren op onze operatietafel terecht, zoals dieren uit dierentuin Artis.

De dieren van Artis hebben eigen dierenartsen, maar soms is specialistische zorg nodig.
Lees over de orthopedische operaties van:

Capipapa, de capibara

”Een wát” hoor ik u denken? Wij moeten toegeven dat wij als vaste bezoekers van Artis deze dieren ook nog nooit gezien hadden. Ze vallen het beste te omschrijven als uit de kluiten gewassen cavia’s met een lichaamsgewicht van ongeveer 30-50 kg. Eén van de capibara’s genaamd Capipapa, had een ongekende ontsnappingsdrang. Bij één van zijn pogingen om over een hek te klimmen had hij beide knieën beschadigd. De knieschijven van beide knieën bleken niet meer op hun plaats te liggen. Daarom werd besloten de knieschijven terug te plaatsen.

Het moeilijke aan het opereren van dierentuindieren, ten opzichte van honden en katten, is dat ze niet gemakkelijk rustig te houden zijn. Zeker wanneer deze dieren merken dat ze weer kunnen lopen en dat de pijn die ze hadden verdwenen is. Daarom is er in dit geval gekozen voor een extra stevige constructie. Wat het bij capibara’s nog moeilijker maakt, is dat ze graag zwemmen en dat mag natuurlijk niet met twee geopereerde benen. De kans op wondinfectie is dan groot. Gelukkig is Capipapa goed hersteld en is er in de zomer van 2005 een jonge capibara geboren.

Freya, de lynx

Freya, de lynx, had haar voorpoot gebroken: de middenhandsbeentjes van de ondervoet. De dierenartsen van Artis hadden haar poot behandeld met een gipsverband. Omdat ze tijdens controle onvoldoende genezing zagen, werden de orthopeden van de afdeling Orthopedie van het MCD ingeschakeld. Dierenarts Mark Hoyer had de lynx verdoofd, anders zijn deze grote katten (met enorme tanden en klauwen) niet te behandelen. De orthopeed is in dit geval naar Artis gegaan zodat de behandeling in de speciaal daarvoor ingerichte kliniek van Artis kon plaatsvinden.

Aan de hand van de röntgenfoto bleek dat de middenhandsbeentjes van Freya niet aan elkaar wilden groeien. Bij het onderzoek van de poot met de gebroken botjes bleken deze toch al stabiel aan te voelen en niet meer ten opzichte van elkaar te bewegen. Er is toen besloten een nieuwe gipsspalk te maken met een van de modernste verbandmiddelen. Bij het opnieuw aanbrengen van het gips bleek dat Freya ook een drukwond had opgelopen door het oude gips. Ook deze wond moest extra aandacht krijgen. Uiteindelijk is de poot fraai genezen en Freya gebruikt haar poot weer als vanouds.

Greet, de springbok

Springbok Greet had één van haar teenkootjes gebroken, vermoedelijk doordat één van de giraffen op haar poot is gaan staan. Er was sprake van een open breuk en het probleem was hoe de breuk rust te geven, zodat deze kon genezen. Door een blokje onder de gezonde teen te plaatsen kon de andere teen rust krijgen. Echter bij controle na drie weken leek de genezing niet voorspoedig genoeg te lopen. Op de röntgenfoto was er een los botfragment zichtbaar.

Een dergelijk stukje dood en geïnfecteerd bot heet een sequester en werkt als een soort splinter. Zolang het dode stuk bot aanwezig is, zal de wond niet genezen en daarom werd besloten dit operatief te verwijderen. Tien weken na het verwijderen van het botfragment bleek dat de breuk genezen was. Wel bleek één van de gewrichten van de teen beschadigd. Het blokje is van de gezonde teen verwijderd en Greet lijkt zich goed te redden.

Kwanza, de serval

De serval Kwanza had een open breuk opgelopen in het rechter opperarmbeen. De serval werd daarom door dierentuin dierenarts Mark Hoyer onder anesthesie gebracht en naar onze kliniek vervoerd. Door de serval in de kliniek van het MCD te opereren was alle specialistische apparatuur voorhanden. Hierdoor kon tijdens de operatie besloten worden welke technieken en materialen nodig waren om deze breuk te repareren. Het bleek de beste optie om een externe fixateur te plaatsen in het bovenarmbeen. Bij deze techniek worden er pennen in het bot geplaatst, die buiten het lichaam met elkaar verbonden worden.

Vooral bij open breuken heeft de externe fixateur techniek als groot voordeel dat de pennen zonder operatie weer verwijderd kunnen worden wanneer de breuk genezen is. Na 10 weken werd er een controle röntgenfoto gemaakt van het opperarmbeen en de pennen. Op deze röntgenfoto bleek de breuk volledig genezen. Van dezelfde anesthesie is dan ook meteen gebruik gemaakt om de pennen te verwijderen. Na enkele dagen waren de gaatjes in de huid genezen en kon Kwanza weer haar streken uithalen.

Mira, de tijger

Mira had een verwonding aan haar staart. Deze was al vele malen behandeld door de dierenartsen van Artis en elke keer groeide de wond onder het verband wel dicht, maar ging hij weer open als het verband verwijderd werd. De staart van Mira is een geval apart: toen zij in Artis kwam wonen, was haar staart erg afwijkend van vorm en wees alles erop dat hij in het verleden gebroken was geweest en scheef aan elkaar gegroeid. Het bot van de staart vertoonde een afwijking op de röntgenfoto: het was niet uit te sluiten dat de wond mogelijk het gevolg was van een ontsteking van het bot.

Na de operatie genas de wond net als in het verleden perfect. Echter toen het verband eraf ging, sprong de wond toch weer open. Alles wees erop dat Mira zelf de wond veroorzaakte door de staart te likken. Wat de dierverzorgers ook probeerden, Mira was niet op andere gedachten te brengen en daarom werd besloten de staart te amputeren. Uiteindelijk is Mira hier heel gelukkig mee, want voor elke wondbehandeling moest ze onder anesthesie gebracht worden en dat geeft voor een tijger veel stress. Ze was in alle pogingen de staart te behouden al zeker twintig keer onder verdoving geweest. Nu hoeft dat niet meer.

Saphira, de chimpansee

De jonge chimpansee Saphira was afkomstig van een andere dierentuin en werd niet geaccepteerd in de groep. Tijdens een vechtpartij brak zij haar bovenbeen in de groeischijf. Een groeischijf is een zone van kraakbeen in de botten van waaruit het bot groeit. Door pennen te plaatsen in het bot is het mogelijk de breuk te stabiliseren met een goede kans de mogelijkheid tot groei te behouden. Deze pennen werden in de mergholte van het bot geplaatst en zijn dus aan de buitenzijde niet zichtbaar.

Alleen pennen zijn voor een aap niet genoeg. Zij blijft niet in bed liggen ook al is dat het advies van de dokter. Daarom werd besloten naast de pennen extra steun te geven in de vorm van een gipsverband. Enkele dagen na de operatie hing Saphira al weer op 4 meter hoogte in de kooi.
De operatie is zeer goed gelukt en na enkele weken bleek de breuk al grotendeels genezen terwijl de groeischijf nog open was. Het been van Saphira kon dus gewoon doorgroeien. Om zeker te zijn dat de groei niet vertraagd zal worden, zijn de pennen verwijderd.