FIP bij de kat

FIP is een ernstige ziekte bij katten die wordt veroorzaakt door een veelvoorkomend diarreevirus (Feline Coronavirus, niet te verwarren met het corona virus wat COVID-19 veroorzaakt). Dit diarreevirus is eigenlijk helemaal niet zo gevaarlijk voor de kat: na een dagje diarree zijn de meeste katten er verder niet ziek van. Bij een klein deel van de katten verandert de onschuldige vorm van het virus in een kwaadaardige variant die ontstekingen elders in het lichaam veroorzaakt. Deze ziekte noemen we FIP (Feliene Infectieuze Peritonitis, besmettelijke buikvliesontsteking van de kat). Deze ziekte is wel ernstig.

Elke kat kan de pech hebben om het te krijgen. Katten die in een huis wonen met 6 of meer andere katten, hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van de ziekte, en raskatten hebben statistisch gezien vaker FIP. Zo’n 90% van de katten met FIP is minder dan een jaar oud. De overige 10% is vaak ouder dan 10 jaar.

Het coronavirus

Het Feline Coronavirus (FCoV) is een zeer besmettelijk, maar ongevaarlijk virus dat darminfecties veroorzaakt. Het coronavirus veroorzaakt milde diarree klachten. Maar vaker vertonen geïnfecteerde dieren geen verschijnselen. Veel katten komen in hun leven het virus wel een keer tegen. Het grootste deel van de dieren dat in contact komt met het normale virus, overwint het virus, voordat het kwaadaardig kan worden.

FIP

FIP staat voor Feline Infectieuze Peritonitis. Dat betekent besmettelijke buikvliesontsteking van de kat.

Bij de natte vorm staat er veel vocht in de buikholte van de kat. Ook het borstvlies kan ontstoken zijn: er staat dan vocht in de borstkas.

Bij de droge vorm worden organen aangetast zoals de lever, nieren, darmen, hersenen of het ruggenmerg. Sommige dieren hebben een mengvorm: nat en droog.

Symptomen FIP

Katten met FIP hebben vaak koorts, vertonen gewichtsverlies, slechte eetlust en sloomheid.

Natte vorm

Bolle buik: vocht in de buikholte.
Benauwdheid: vocht in de borstholte.

Droge vorm

De verschijnselen zijn afhankelijk van de organen die worden aangetast.
Troebele ogen, bloed of pus in de ogen bij een oogontsteking.
Afwijkend gedrag, epileptische aanvallen, problemen met lopen bij een ontsteking van de hersenen en/of ruggenmerg.
Benauwdheid bij aantasting van de longen.
Geelzucht bij aantasting van de lever.
Bleekheid bij bloedarmoede.
Nierfalen bij aantasting van de nieren.
Etc.

Diagnose FIP

Buik- of borstvocht is vaak helder, geel of licht-oranje. Meestal is het vocht plakkerig en slijmerig (dradentrekkend), door de hoge concentratie eiwitten.

De diagnose van FIP kan erg lastig te stellen zijn, omdat er tot op heden geen makkelijke test is die 100% diagnose bevestigd. Het is dus een optelsom van afwijkingen die wel of niet bij FIP kunnen passen. Dit begint bij het signalement: jonge katten, met name raskatten, uit huishoudens waar meerdere katten wonen en in veel gevallen is er een recente stress situatie geweest (castratie, sterilisatie, adoptie etc.).

Bewijzende diagnostiek

Het FIP virus kan worden aangetoond met een zogenaamde “immunofluorescentietest op macrofagen” (in borst-/buikvocht, bij de natte vorm) of “immunohistochemie” in weefselmonsters (bij de droge vorm).
PCR test om de mutatie in het virus aan te tonen, dit kan uitgevoerd worden op buik- of borstholte vocht, of cytologie van lymfeknopen. Bij neurologische FIP kan ook cerebrospinaal vocht getest worden
Als deze testen negatief uitvallen is FIP nog steeds niet uitgesloten.

Ondersteunende diagnostiek

Sommige katten hebben bloedarmoede.
Een verhoogd eiwitgehalte in het bloed (gamma-globulinen).
Een hoog eiwitgehalte (>35 g/l) in het buikvocht of in het vocht uit de borstholte (albumine/globuline ratio <0.4).
Het vocht bevat vaak weinig cellen (voornamelijk neutrofielen en macrofagen, geen bacteriën).
Sommige katten hebben oogafwijkingen (met name uveitis; ontsteking in het oog zelf)
Vergrote lymfeknopen worden vaak gevonden in de buik, hiervan kan cytologisch onderzoek uitgevoerd worden om andere oorzaken uit te sluiten, of eventueel de FIP PCR op uit te voeren.
Soms hebben katten geelzucht (verhoogd bilirubine)
Op buikecho kunnen vergrote nieren gevonden worden

Niet-zinvolle diagnostiek voor diagnose

Een positieve FCOV-titer (bloedonderzoek) toont FIP niet aan. Het geeft aan dat een dier recent in aanraking is geweest met het coronavirus, maar toont niet aan of we te maken hebben met de goedaardige of kwaadaardige variant.
Een negatieve FCOV-titer sluit FIP niet uit.
Een PCR test voor FCOV van de ontlasting (PCR staat voor polymerase chain reaction, het is een test waarmee het RNA van het virus wordt aangetoond) kan het coronavirus aantonen in de ontlasting, maar waarschijnlijk betreft het dan de goedaardige variant.

Behandeling

Behandeling van katten met FIP was in het verleden erg onsuccesvol en de ziekte was vrijwel altijd dodelijk. Sinds een paar jaar is er een veelbelovende behandeling in ontwikkeling, waarbij de eerste onderzoeken erg positief zijn. Katten lijken op korte termijn te herstellen van hun klachten, en mogelijk zelfs te genezen op de lange termijn. Dit nieuwe medicijn (GS-441524, Mutian X tabletten/injecties) is op dit moment helaas niet op de markt, het is niet geregistreerd voor gebruik in Nederland of de EU. Dit betekent dat dierenartsen in Nederland het niet mogen voorschrijven.

De behandeling is online wel te verkrijgen, echter kan dit niet aangeraden worden door dierenartsen – dit is illegaal. Bijkomend probleem is dat er geen controle mogelijk is op de kwaliteit van de medicijnen.

Er is wel een onderzoek gaande waar de Universiteit van Utrecht en twee geselecteerde verwijscentra aan mee werken. We hopen bij het MCD hier ook snel mee te kunnen beginnen. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met onze receptie of online op https://www.anicura.nl/behandelingen/kat/fip-behandeling/

Prednison kan gegeven worden ter verlichting van klachten, maar heeft geen langdurig effect.

Levensverwachting FIP

Met alleen ondersteunende behandeling is de levensverwachting van FIP helaas slecht, vaak voelen katten zich slechts kort beter. Met de nieuwe medicijnen worden lange overlevingstijden beschreven, hetgeen zeer bemoedigend is voor de toekomst!

FIP is niet besmettelijk, maar het coronavirus wel

De verandering van het onschuldige coronavirus in het dodelijke FIP virus vindt in de patiënt zelf plaats. Het virus wordt slechts zelden uitgescheiden. Er vindt dus geen rechtstreekse overdracht plaats van het kwaadaardige virus. Maar hoe meer katten besmet zijn met het onschuldige darmvirus (dat wel gemakkelijk overgedragen wordt), hoe groter de kans dat één kat FIP ontwikkelt.

Voorkómen van een besmetting met het coronavirus

De bestrijding van de goedaardige variant van het virus verkleint de kans op het krijgen van FIP.

Het coronavirus verspreidt zich via de ontlasting. Door uw huis zo schoon mogelijk te houden en daarna te ontsmetten kunt u de kans op besmetting verkleinen. Ook katten met FIP kunnen het coronavirus uitscheiden. Om die reden raden wij u aan om de eerste 2 maanden na het overlijden van een kat met FIP geen nieuwe kat in huis te nemen. En als u meerdere katten heeft, kunt u uw katten en de nieuwe kat op FCoV laten onderzoeken, voordat u ze bij elkaar zet.

Er bestaat een inenting tegen FIP, maar de werkzaamheid is niet bewezen. Vaccinatie wordt in zijn algemeenheid niet aangeraden en beschermt niet tegen mutatie van het FCoV in een kat die al besmet is. Vaccinatie heeft waarschijnlijk alleen zin bij de bestrijding van FIP in een cattery.
Voor de cattery bestaat een bestrijdingsprogramma. In dit bestrijdingsprogramma kunnen kittens ingeënt worden, die op een leeftijd van 5 à 6 weken worden weggehaald bij poezen-moeders die positief getest werden op de ziekte.