Oorontsteking bij de kat

Oorontsteking komt bij de kat minder vaak voor dan bij de hond. Als een kat eenmaal oorontsteking heeft, is het vaak zeer hardnekkig. Dit komt doordat een aantal belangrijke oorzaken van oorontsteking bij de kat moeilijk te vinden te zijn en soms ook lastig te behandelen. Middenoorpoliepen, middenoorontsteking en allergieën zijn vaak verborgen oorzaken van oorontsteking. Door niet alleen de oorontsteking te behandelen maar ook de oorzaak weg te nemen, kan veel kattenleed voorkomen worden.

Op de orenpoli van het Medisch Centrum voor Dieren in Amsterdam komen –op verwijzing van hun eigen dierenarts- ongeveer evenveel katten als honden met hardnekkige oorontsteking. Dat is best bijzonder, want uit onderzoek is bekend dat oorontsteking bij katten veel minder vaak voorkomt dan bij honden: 20% van de honden tegen slechts 4-7% van de katten die bij de dierenarts worden aangeboden heeft te maken met oorontsteking. Hoe komt het dat katten met oorontsteking dan toch zo vaak bij de specialist terecht komen? Waarschijnlijk komt dit doordat oorontsteking bij katten een veel hardnekkiger karakter heeft dan bij honden. En dat heeft weer te maken met de oorzaak van de oorontsteking.

Wat is oorontsteking?

Iedereen heeft wel een idee wat oorontsteking is, maar er zit vaak veel meer achter dan we denken. Als we over oorontsteking spreken, bedoelen we dat een kat “last” heeft van zijn oor of oren: er komt viezigheid uit, hij houdt zijn oor laag, schudt met zijn kop of hij krabt aan zijn oor. Al deze verschijnselen wijzen op een ontsteking van de uitwendige gehoorgang, meer precies: de huid van de uitwendige gehoorgang. Oorontsteking is dus een ontsteking van de huid van de uitwendige gehoorgang. Deze ontsteking kan een aantal verschillende oorzaken hebben. Sommige van deze oorzaken liggen in de gehoorgang zelf, zoals oormijten. Vaak echter ligt de oorzaak in de diepere delen van het oor.

De bouw van het oor

Het oor bestaat in principe uit drie onderdelen: het uitwendige oor, het middenoor en het binnenoor. Het uitwendige oor bestaat uit de oorschelp en de gehoorgang, tot aan het trommelvlies. Het middenoor bestaat uit een holte, de bulla met de gehoorbeentjes en het binnenoor bestaat uit het gehoororgaan en het evenwichtsorgaan.
Het middenoor staat weer in verbinding met de keelholte via de buis van Eustachius.

Oorzaken van oorontsteking bij de kat

Bij de kat zijn er vier belangrijke groepen van oorzaken van oorontsteking:

• Parasieten (vooral oormijten)
• Obstructie (er zit iets in de gehoorgang wat er niet in hoort, bijvoorbeeld een poliep)
• Middenoorontsteking
• Allergie

Oormijten

Als een kat oorontsteking heeft, valt de verdenking al gauw op oormijten. De oormijt is zeer infectieus en komt vooral bij jonge katten dan ook regelmatig voor. Bij 50% van de katten met oorontsteking zijn oormijten de oorzaak. Oormijten zijn gemakkelijk te vinden en te bestrijden met diverse antiparasitaire middelen. Als een kat ondanks deze behandeling oorontsteking blijft houden of de oorontsteking steeds terug komt, is er echter meestal iets anders aan de hand.

Obstructie

Als er iets in het oor zit dat er niet in thuis hoort, raakt de huid van de gehoorgang geïrriteerd, en ontsteking is dan het gevolg. Er kunnen verschillende dingen “in de weg” zitten: middenoorpoliepen, vreemde voorwerpen zoals grasaren, of tumoren. Bij katten komen vooral middenoorpoliepen regelmatig voor als oorzaak van oorontsteking.

Een middenoorpoliep is een (goedaardige) paddenstoelvormige zwelling van ontstekingsweefsel van het slijmvlies van het middenoor. Hij ontstaat waarschijnlijk door chronische irritatie van het slijmvlies als gevolg van (virus)infecties van de voorste luchtwegen. Een groot deel van de katten met middenoorpoliepen heeft in hun jeugd niesziekteverschijnselen gehad. Mogelijk is er ook een erfelijke basis, hoewel dat nooit bewezen is: ongeveer 25% van de katten met middenoorpoliepen die op het Medisch Centrum voor Dieren in Amsterdam geopereerd worden, behoort tot het ras Maine Coon.

Middenoorpoliepen kunnen soms lange tijd aanwezig zijn zonder dat ze ontdekt worden, zeker als ze nog klein zijn en diep in de gehoorgang zitten. Het is daarom belangrijk dat bij een telkens terugkomende oorontsteking bij een jonge kat, het oor altijd goed geïnspecteerd wordt, eventueel onder anesthesie, zodat het oor ook goed gespoeld kan worden.

Middenoorontsteking

Middenoorontsteking is misschien wel de meest voorkomende oorzaak van chronische, telkens terugkerende oorontsteking bij katten. Anders dan bij honden, krijgen katten relatief makkelijk een middenoorontsteking via een opstijgende infectie door de buis van Eustachius. Ook voor middenoorontsteking geldt (net als voor middenoorpoliepen) dat er waarschijnlijk een relatie is met virusinfecties van de voorste luchtwegen.

Middenoorontstekingen kunnen zeer lang onopgemerkt blijven. Dat komt doordat we de middenoorontsteking aan de buitenkant niet kunnen zien en de symptomen zijn zeker in het begin niet erg specifiek. Soms wordt de kat hangerig of eet hij slecht, maar niet iedere kat laat dit duidelijk zien. Sommigen kunnen maanden tot jaren in stilte lijden.

Het wordt meestal pas duidelijk dat een kat een middenoorontsteking heeft, als ook de zenuwen die door het middenoor lopen, aangetast raken. Dan kunnen er verschijnselen ontstaan zoals het Horner syndroom: een kleine pupil, afhangend bovenooglid, het naar voren komen van het derde ooglid en een diepliggend oog. Of van het verschijnsel Facialis Paralyse: een afhangende lip, knijpen met de oogleden, en een afhangend oor.
Als ook het binnenoor mee gaat doen, ontstaan er alarmerende verschijnselen die te maken hebben met de aantasting van het evenwichtsorgaan. Bijvoorbeeld: een scheve kopstand, niet meer kunnen springen, coördinatieproblemen, rondjes lopen, of zelfs omvallen.

Maar niet bij iedere kat komt het zo ver: de middenoorontsteking kan lange tijd sluimerend aanwezig zijn en telkens doorbreken door het trommelvlies heen naar de uitwendige gehoorgang en daar voor oorontsteking zorgen. Voor de dierenarts is het lastig om een middenoorontsteking vast te stellen. Een middenoorontsteking speelt zich af achter het trommelvlies en is daarom meestal niet te zien door in het oor te kijken met een otoscoop. Met behulp van een CT-scan is er meestal wel duidelijkheid te krijgen over het middenoor. Middenoorontstekingen moeten lange tijd met antibiotica en eventueel ontstekingsremmers behandeld worden, en soms is er een operatie voor nodig om dit probleem op te lossen.

Allergie

Omdat oorontsteking eigenlijk niet meer of minder is dan ontsteking van de huid van de gehoorgang, ligt het voor de hand dat ook huidziekten oorontsteking kunnen veroorzaken. Bij honden is bekend dat maar liefst 80% van de oorontstekingen wordt veroorzaakt door een allergie. Bij katten zijn hierover geen cijfers bekend. Waarschijnlijk ligt dit getal wel lager dan bij de hond. Ook bij de kat is allergie een belangrijke oorzaak van oorontsteking.

Helaas zijn allergieën zoals voedselallergie en een allergie voor omgevingsallergenen (atopie) bij de kat veel lastiger vast te stellen en te behandelen dan bij de hond. Hierdoor blijven veel katten met een chronische oorontsteking doorlopen. Gelukkig is dat niet altijd nodig. Met een structureel plan van aanpak kan er voor de meeste allergische katten een bevredigende symptomatische oplossing gevonden worden.

Hoe voorkomt u hardnekkige oorontsteking bij uw kat?

Oorontsteking is pijnlijk en tast het welzijn van de kat duidelijk aan. Wat kunt u als eigenaar doen als uw kat steeds weer oorontsteking heeft? Behandel de oren niet telkens opnieuw met een zalfje of cleaner. Laat de dierenarts een gedegen onderzoek doen naar de oorzaak van het probleem. Rust niet voordat duidelijk is waardoor de oorontsteking veroorzaakt wordt en zorg dat die oorzaak wordt weggenomen of (in geval van een allergie) wordt gecontroleerd. Hiermee kunnen we samen veel kattenleed voorkomen!