Patella Luxatie

Bij patella luxatie is sprake van een te ‘losse’ knieschijf. Dit komt veel voor bij de hond, maar ook bij de kat. Zonder behandeling wordt deze aandoening altijd erger, maar gelukkig zijn er meerdere behandelingen mogelijk.

Knie

Patella luxatie is een aandoening aan de knie van een hond of kat, zie afbeeldingen. De knieschijf – patella – is een ‘verbening’ in de knieband. De knie is een scharnierend gewricht dat gebogen en gestrekt kan worden.

Spieren in de achterpoot zorgen voor de beweging. Tijdens het buigen en strekken, glijdt de knieschijf (de patella) over het bovenbeen in een geultje. De vorm en diepte van de geul en het stevige gewrichtskapsel rond de knie zorgen dat de knieschijf in de geul blijft tijdens deze beweging.

De ‘losse’ knieschijf

Patella luxatie is een te ‘losse’ knieschijf. Deze aandoening is één van de belangrijkste oorzaken van kreupelheid van de knie bij honden. Ook bij katten komt deze aandoening voor.

Speciaal voor eigenaren van honden en katten met een losse knieschijf / patella luxatie maakten we dit informatiefilmpje over de ziekte, het onderzoek, ras keuring en behandeling.

Bij dieren met een afwijkende geul of kapsel kan de knieschijf echter zomaar uit de geul schieten (luxatie). Door het in en uit de geul schieten van de knieschijf worden de verstevigingen in het kapsel opgerekt. Ook kunnen beschadigingen ontstaan in het kraakbeen en het bot van de knieschijf en de geul.

Naast deze directe schade ontstaat er ook secundaire schade in het kniegewricht. Deze slijtage (artrose) is een probleem dat altijd langzaam verergert. Op de langere termijn kan de hond ook hierdoor klachten ontwikkelen.

Symptomen patella luxatie

Als de knieschijf uit de geul schiet, gaat de hond hinkelen of mank lopen. Omdat deze afwijkingen meestal aangeboren zijn, ontstaat de kreupelheid vaak al op jonge leeftijd.

We zien dan vaak een te ondiepe geul of zelfs een volledig ontbrekende geul. Een aangeboren verkeerde stand van boven- en onderbeen kan er voor zorgen dat de knieschijf steeds uit de geul wipt. Sommige hondenrassen zijn hier gevoeliger voor dan andere rassen. Heel af en toe kan de knieschijf ook gaan ‘ontsporen’ doordat het gewrichtskapsel is gescheurd, bijvoorbeeld als gevolg van een ongeluk.

Vooruitzichten patella luxatie

Zonder behandeling verergert deze aandoening altijd, maar gelukkig zijn er meerdere behandelingen mogelijk.

In de meeste gevallen treedt de kreupelheid bij honden met patella luxatie op voordat het dier 2 jaar is. In 50% van de gevallen komt het zelfs in allebei de knieën voor. De knieschijf schiet bijna altijd aan dezelfde kant uit de geul. Het strakke gewrichtskapsel rondom de knie rekt dan op aan de kant waar de knieschijf er uitwipt (en krimpt aan de andere kant). De rand van de geul slijt af, waar de knieschijf eroverheen schiet. De knieschijf zal door het slappere kapsel en de afgesleten rand steeds gemakkelijker gaan luxeren.

Omdat ook het kraakbeen in de knie beschadigd raakt, verdwijnt het langzaam; dit proces noemen we ‘artrose‘. Hierdoor glijdt de knieschijf minder soepel en raakt de knie geïrriteerd. Het lichaam zal op deze irritatie reageren door nieuw bot te vormen en dat is dan zichtbaar op een röntgenfoto.

Als we niets doen nemen de slijtage, botnieuwvorming en kreupelheid van het dier altijd toe in de loop van de tijd. Met een chirurgische behandeling ofwel operatie in onze dierenkliniek kan deze negatieve spiraal gelukkig wel gestopt worden.

Ontstaan patella luxatie

In de meeste gevallen is een patella luxatie bij de hond of kat aangeboren. Vaak is er dan sprake van een te ondiepe geul of soms zelfs een volledig ontbrekende geul. Een aangeboren verkeerde stand van boven- en onderbeen kan er ook voor zorgen dat de knieschijf steeds uit de geul wipt. Sommige honden- en kattenrassen zijn hier gevoeliger voor dan andere rassen. Heel af en toe kan de knieschijf ook gaan ‘ontsporen’ doordat het gewrichtskapsel is gescheurd, bijvoorbeeld als gevolg van een ongeluk.

Patella luxatie komt vooral voor bij kleine honden. Ook rasloze honden en katten kunnen last hebben van deze aandoening.

Rassen zoals de Chihuahua, Yorkshire Terriër, Pekingees en Cavalier King Charles Spaniël zijn gevoelig voor dit knieprobleem. Bij deze honden luxeert de knieschijf bijna altijd naar de binnenkant van de knie. Patella luxatie komt tegenwoordig ook relatief vaak voor bij grote hondenrassen als de Labrador Retriever, Golden Retriever, Akita Inu, Alaskan Malamute, Boxer en Husky.

Behandeling patella luxatie

Wanneer u met uw hond (of kat) bij de dierenarts op consult komt, gaat hij of zij uw huisdier orthopedisch onderzoeken. Als uw dier een patella luxatie blijkt te hebben, beweegt de dierenarts / orthopeed de knie op verschillende manieren om vast te stellen hoe ernstig de knieschijf luxeert. Vaak maken we ook een röntgenfoto om andere knieproblemen uit te sluiten en een indruk te krijgen van de aanwezige slijtage in de knie (artrose) en botnieuwvorming.

De orthopeed dierenarts stelt tijdens het onderzoek de ernst van de patella luxatie vast:
Graad 1: de knieschijf kan handmatig uit de geul gedrukt worden, maar zal bij loslaten vanzelf terugschieten.
Graad 2: de knieschijf schiet al uit de geul wanneer de knie wordt gebogen en gedraaid.
Graad 3: de knieschijf ligt permanent naast de geul, maar kan nog wel handmatig teruggeduwd worden.
Graad 4: de knieschijf ligt permanent naast de geul en is ook niet meer terug te duwen. Daarna bespreken we de mogelijke behandelingen voor uw hond of kat met u.

Operatie van de patella luxatie

Of een operatie de beste oplossing is voor uw dier, hangt af van onder andere de klachten en de gradatie van artrose. Samen met u wegen we de voordelen en de nadelen van opereren tegen elkaar af. De dierenarts gebruikt vaak een combinatie van meerdere chirurgische technieken om het probleem te verhelpen.

De chirurg zal op basis van zijn ervaring, de gradatie van de patella luxatie en de mate van klachten een plan maken welke chirurgische technieken nodig zijn.

Een teveel aan corrigerende maatregelen kan zorgen voor een patella luxatie naar de andere kant, terwijl te weinig correctie geen verbetering van de situatie oplevert.

De chirurgische mogelijkheden

Allereerst kan de dierenarts / orthopeed de geul in het bovenbeen aanpassen zodat de knieschijf er moeilijker uit kan wippen. Vervolgens kan het uitgerekte kapsel (retinaculum) ingekort en/of verstevigd worden. De chirurg kan het aanhechtingspunt van de kniepees verplaatsen en eventueel verstevigen.

Het aanpassen van de kniegeul kan op meerdere manieren. De meest betrouwbare techniek is de blockplastiek.

De chirurg zaagt dan een blokje van de geul uit het bovenbeen. Het gat wordt dieper gemaakt en daarna zet hij het blokje met kraakbeen en al terug in het been. Daardoor wordt de geul dieper met behoud van het kraakbeen (figuur 2).

Figuur 2. Blockplastiek

De chirurg kan ook het gewrichtskapsel verkorten aan de uitgerekte kant en het kapsel aan de gekrompen kant verlengen. (figuur 3)

Figuur 3. Rechts is het gewrichtskapsel aangepast

Bij een zeer ernstige vorm van patella luxatie kan de dierenarts chirurg daarbij ook nog een speciale hechting aanbrengen om het kapsel te verstevigen.

Figuur 4. ingekort kapsel en ondersteuning van een teugel

Bij een afwijkende stand van onder- en bovenbeen, kan de chirurg de aanhechting van de knieband op het onderbeen verplaatsen. Ook kunnen we de draaiing van het onderbeen verhinderen met een ’teugel’. (figuur 5)

Figuur 5. Aanhechtingspunt van de kniepees verplaatst en teugel aangebracht

Complicaties

Een complicatie die kan optreden bij operaties waarbij lichaamsvreemde materialen (plaatjes, schroeven, nylon teugels en dergelijke) worden gebruikt, is een infectie. Door de aanwezigheid van een implantaat blijkt het dier dan meestal niet in staat om de infectie de baas te worden.

Het is dus heel belangrijk een infectie te voorkomen; er mogen geen bacteriën in de wond komen. De chirurg moet dus zeer steriel werken en na de operatie moet worden voorkomen dat er bacteriën in de wond komen. Eén van de belangrijkste oorzaken van een infectie is het likken of bijten aan de wond. De eigenaar moet voorkomen dat de hond aan de wond likt of bijt, bijvoorbeeld met een kraag.

Een andere mogelijke complicatie is het uitbreken van de implantaten als gevolg van teveel activiteit door de patiënt. Om dit risico te minimaliseren, dient de hond in absolute hok/bench rust gehouden te worden.

In het kort

Patella luxatie is dus een van de meest voorkomende oorzaken voor kreupelheid bij de hond. Een vervelende aandoening die vaak voorkomt bij jonge honden, soms aan beide achterpoten. Afhankelijk van de ernst van de klachten zal u samen met uw dierenarts / orthopeed moeten beslissen of een operatie de beste oplossing is. Gelukkig is er na de operatie een goede kans dat uw hond weer helemaal herstelt.

 

auteur: Roelof Maarschalkerweerd, Specialist Chirurgie der gezelschapsdieren, Orthopeed