Door steeds verdere ontwikkeling in de kennis van diergeneeskunde, kunnen we ook dieren met bepaalde types van kanker een optie voor behandeling bieden. Eén van die behandelingen is chemotherapie. Iets wat je ongetwijfeld kent uit de humane zorg, maar wist je dat we ook chemotherapie toepassen voor dieren?
Chemotherapie bij dieren
Chemotherapie is iets wat niet elke dierenkliniek in Nederland kan en mag geven. Het werken met chemo is niet zonder risico. We houden ons dan ook aan specifieke richtlijnen tijdens de voorbereiding en het toedienen van chemo. Maar ook voor de eigenaar zijn er naderhand richtlijnen. Zo beschermen we zowel onszelf, het dier als de eigenaren zo goed mogelijk.
Om de gezondheid van het dier zo goed mogelijk in de gaten te kunnen houden, zal voor het toedienen van de chemo een bloedonderzoek worden uitgevoerd. Hiermee kan de internist zien of er niet te veel afbraak is van de witte bloedcellen en of de waardes nog goed genoeg zijn om veilig de volgende dosering toe te dienen. Hoe vaak dit gecontroleerd moet worden is afhankelijk van welk medicijn het dier krijgt en wat de klinische klachten zijn.
Soorten kanker die we bij dieren behandelen met chemotherapie:
- maligne lymfoom (lymfeklier kanker)
- leukemie
- mastocytomen (niet operabel)
- haemangiosarcoom (milttumor)
- osteosarcoom (botkanker)
De meeste dieren die wij behandelen met chemotherapie hebben maligne lymfoom. Maligne lymfoom is een van de meest voorkomende tumoren bij de hond. Bij deze vorm van kanker is sprake van een toename van lymfocyten (bepaalde witte bloedcellen) in de lymfeklieren of andere weefsels zoals milt, lever, neus, maag, darmen en huid. Een andere benaming voor maligne lymfoom is ook wel lymfeklierkanker. Deze type kanker reageert over het algemeen zeer goed op de chemobehandeling.
De meest gebruikte medicijnen
- L-Asparaginase (oncaspar)
Dit is een enzym dat wordt gemaakt door een bacterie (E. Coli). Het enzym breekt L-asparagine af. Dit is voor sommige tumorcellen een essentieel aminozuur. Het medicijn remt dus de groei van deze tumorcellen. Dit wordt specifiek alleen gebruikt voor lymfoom en eventueel leukemie. Het kan afzonderlijk of samen met andere medicijnen gegeven worden. Oncaspar heeft weinig bijwerkingen en is ongevaarlijk voor de omstanders. Het kan dus veilig gebruikt worden in een gezin met kinderen of als het baasje zwanger is of probeert te worden.
- Vincristine en Vinblastine
Deze medicatie wordt gemaakt van een kamerplant: de roze maagdenpalm (Catharanthus roseus; oude naam: Vinca rosea). Beide stoffen remmen de aanmaak van draadjes die bij de celdeling het DNA naar de nieuwe cel trekken. Vincristine wordt veel gebruikt voor lymfoom. Vinblastine kan gebruikt worden voor mastocytomen. - Leukeran® en Endoxan®
Deze medicatie maken extra verbindingen binnen het DNA van de patiënt. Beide stoffen worden bij kanker en bij auto-immuunziekten voorgeschreven. Adriamycine (Doxorubicine) wordt gemaakt door de bacterie Streptomyces peucetius. De stof vervormt het DNA. - Adriamycine
Dit kan gebruikt worden bij hemangiosarcoom of als onderdeel van een protocol voor lymfoom. - Mitoxantrone
Vergelijkbaar met doxorubicine, en kan soms ter vervanging gebruikt worden. Het wordt vooral ingezet bij blaaskanker en anaalzaktumoren.
Het bereiden van cytostatica
Om blootstelling te voorkomen dragen artsen en paraveterinairen tijdens het voorbereiden van de chemotherapie en tijdens het toedienen ervan beschermende kleding. Dit bestaat uit: een schort, chemoresistente handschoenen en een beschermende bril. Het voorbereiden van de cytostatica wordt gedaan in een speciale afzuigkast. Dit zorgt ervoor dat eventuele dampen gelijk worden afgezogen en we zo veilig mogelijk met deze medicijnen kunnen omgaan.
Genezen of uitstellen
Sommige dieren die behandeld worden met chemotherapie genezen volledig. Dit gebeurt regelmatig bij katten met maligne lymfoom in de neuskeelholte. In de meeste andere gevallen zal de kanker na verloop van tijd echter terugkomen. Alle kankercellen die gevoelig waren voor het gebruikte middel zijn dan gedood. De cellen die ongevoelig waren voor het gebruikte middel, hebben de behandeling overleefd en groeien uit tot nieuwe gezwellen.
Wettelijke regeling
Cytostatica zijn in Nederland niet geregistreerd voor gebruik bij dieren. Het gebruik ervan bij dieren is toegestaan op grond van de vrijstellingsregeling artikel 2 van de Diergeneesmiddelenwet in verband met een medische noodzaak en het ontbreken van een veterinair geregistreerd alternatief.
Lees ook onze artikelen over kanker bij honden of kanker bij katten.
